Afyonkarahisar İli Sandıklı İlçesi Akharım Tarihi; Kasabanın tarihinin incelenmesi esnasında, kasabada mevcut kanıt bulunmamaktadır. Kasabadaki kanıtlar 1960’lı yıllarda merkez caminin yenilenmesi esnasında özellikle kaybolduğu sanılmaktadır. O yıllarda Kasabada imamlık yapan ve Aslen Muğla’ lı olan ve Kör imam olarak bilinen kişinin cami ve köye ait tarihi değerdeki eserleri sattığı, beraberinde götürdüğü söylenmektedir.
Ekim - 2006 Ayında İngiltere’de satılığa çıkarılan tarihi mumluğun kasabamıza ait olduğu Turizm Bakanlığı yetkilileri tarafından adres araştırmasında belirlenmiştir.
Antik devirde yerleşim alanı olarak kullanılmıştır. 1530 Tarihli kayıtların incelenmesinde Sandıklı’ya bağlandığı 19. Asırda Çukur Nahiyesine bağlanmıştır. (Çukur nahiyesi o zamanlar şimdiki Başağaç kasabasının olduğu yerdedir.) Cumhuriyet döneminde Kılandıras (Karadirek) nahiyesine bağlanmıştır. Karadirek nahiyesi kapandığı için Şimdi Sandıklı’ya bağlıdır.
Akharım 12.asrın sonlarında Sultan II.Mesud zamanında Türkmenlerin iskanı ile yeniden kurulmuştur.
H.937/1530 tarih ve 438 numaralı Muhasebe-i Anadolu Defterindeki kayıtlarına göre :
Karye-i Ak-Harim der kaza-i Sandıklı
Hane :20
Neferan :31
İmam :
Mücerret :1
Pir-i fani :2
Divanhane:1
Hasılat :3983 akça
Dr. Muharrem BAYAR'IN Sandıklı Tarihi İsimli Çalışmalarına göre araştırma sonuçlarına göre;
16.asırda düzenlenen 33762 numaralı Maliye Anadolu Defterinde
Karye-i Ak-Harim der kaza-i Sandıklı
Derviş oğlu Hacı İbrahim
Hacı İbrahim oğlu Mehmet
Kara oğlu Ahmet
Hacı Nebi oğlu Mehmet
Köyün kurucusu sülalerindendir.
Kurtuluş Savaşında köy boşaltılmıştır.Uzak il ve ilçelere macurluk adı altında göç etmiştir.Bu göçle ilgili olarak 27 Ağustos 1922 tarihinde Sincanlı ovasındaki tüm çephelerin düşmanı bozguna uğrattığı ancak kasabamız sınırları içerisindeki Çiğiltepe’deki Albay Reşat Çiğiltepe sonraya kalmış ve intihar etmiştir. İntiharına müteakip düşman püskürtülmüştür.
Şehit Albayın cenazesi bir kağnı arabası ile kasabamız içerisinden Sandıklı tarafında götürüldüğünü o zaman için Akharım da kalıp sakat ve yaşlı olup kasabada bulunanlar rahmetli şehidin ayaklarında uzunbot olduğunu elbiselerinin kanlı olduğunu gördüklerini söylemektedirler.
Akharım 1972 Yılına kadar Köy Kanunu hükümlerine göre 1972 yılında belediye olması ile belediye kanunu hükümlerine göre yönetilmektedir.
Akharım, ismi o zamanlar bahçelerin etrafı çalı ve benzeri ağaçlar ile hayvanlardan korunmak için kapatılmaktadır.Yıllar geçince bu çalılar beyazlaşmaktadır. Yerleşim alanının güneşe karşı olması ile ak beyaz anlamında harımda bahçe anlamında olduğu için Akharım (akbahçe) ismini almıştır.
Akharım çevresinde detaylı bir kazı yapılmamıştır. Etrafta bulunan küçük çaplı kendiliğinden bulunan eşyalar Bizans dönemine aittir.
KAYNAK: Araştırmada emeği geçen MUHARREM BAYAR ve SUAT ÖZKAN arkadaşımıza teşekkürler
COĞRAFYASI
Akharım Afyonkarahisar‘a :43 Km. mesafede ve Afyonkarahisar-Antalya karayolu’nun 38.Km.sinde ana yola 5 Km. içeride bulunmaktadır. Bağlı olduğu Sandıklı İlçesine 28 Km. mesafededir.
Akharım’ dan Çiğiltepe şehitliğine mesafe 5 Km. olup 3 Km.si stabilize 2 km.si asfalttır.
Kasabamızdan Sandıklı’ya her gün otobüs hareket etmektedir. Haftanın Pazartesi,Salı ,Çarşamba ve Perşembe günleri Afyonkarahisar’ a otobüs seferleri vardır.Haftanın Cuma günü Sincanlı ilçesine otobüs seferimiz bulunmaktadır
Akharım kasabasından Çambeyli, Çukurca Köyleri ile Karadirek ve Başağaç Beldelerine stabilize yollar ile bağlıdır.
Sandıklı’nın son beldesi konumunda olup Sandıklı-Sinanpaşa arasında sınır noktasıdır. Stabilize yoldan Sinanpaşa 10Km.mesafededir.
Akharım Kasabası Ankara’ya 302 Km. mesafede olup Ege bölgesindedir. Ancak İç Anadolu iklimi hakimdir. Rakım yüksekliği 1140 mt.dir. Akharım kasabası Doğuda Sinanpaşa ilçesinin Nuh, Savran, Ahmetpaşa ve Kırka beldeleri ile Kuzeyde Sandıklı İlçesi Çukurca, Çambeyli köyleri, batıda Karadirek,Başağaç Beldeleri olup güneyde Çiğiltepe köyü ile çevrilidir.
Akharım kasabası ormanı ve yaylaları güneşi bol bir beldedir. Kuzeyinde rakım yüksekliği 1440 Mt. Dikmendede tepesi hakim olup Çiğiltepe ile bütünleşmektedir.Güneyi ova olup %15-20 lik bir eğime sahiptir. Düz arazi Örenler barajı ile bütünleşmektedir.
Ülkemizdeki 7 ipek yolundan biri olup İstanbul, İzmir Selçuk ‘a giden yol kasabamızdan geçmektedir.
Bu yol Bizanslılar dönemine ait olup ticari bir yoldur. Yol üzerinde kervanların dinlenmesi için hanlar yapılmıştır. Kasabamız Derbent yaylasındaki han Süleyman ERDAL yaylasının kuzey doğusunda bulunmaktadır. İpek yolu Yediloğlu çayırının doğusundan bayatlı çayırını takiben, Çavuşoğlu İbrahim Korkmaz doğal mağarasının kuzey doğusundan geçerek, Kabasakal çeşmesi yanında ikiye ayrılır. Bir tanesi Hatice çeşmesi takiben hüyükden, Leblebici gediği takiben Karadirek ovasını takiben Baştepe’ tarafına gider.
Özellikle Hisar tepesinin çok eski olduğu ve bir gözetleme kulesi olarak kullanıldığı anlaşılmaktadır.
Bol güneş alan eğimli bir araziye kurulu olduğundan sel baskını ve taşkına maruz kalması söz konusu değildir.Kasabamızda ormanlık alan çok olduğu halde ilimizde ağaçlandırma yapılmasını en fazla isteyen bir beldedir.Orman müdürlüğü tarafından ağaçlandırma çalışması yapılmıştır.
EKONOMİK YAPISI
Akharım’ ın ekonomisi Hayvancılık ve tarıma dayalıdır. Tarım alanlarında nadaslama ekim yapılmaktadır. Ziraat fiği nadas alanlarında kullanılmaktadır. Ancak son yıllarda özellikle inşaat ustası ve alçıpan gibi dallarda, adından dünyanın birçok ülkesinde söz ettirmektedir. Türk cumhuriyetlerinde işci bulma kurumu Afyonkarahisar Akharım Beldesi diyerek gazetelere çalışan gençlerimiz çıkmıştır. Bu yollara kasabamıza ve ülkemize döviz kazandırılmaktadır.
Kasabamızda hayvancılık, arpa, buğday, haşhaş, fiğ ekimi ve sulu tarım olarak turşuluk salatalık ekimi yapılmaktadır. Son yıllardaki tarımın maliyetinin yüksek ve getirisinin az olması ve arazilerin parçalanması nedeni ile, sanayi yönünden gelişmiş olan Denizli, İstanbul Büyükçekmece, İzmir gibi illere Tekstil sektörü başta olmak üzere göç söz konusu olmuştur. Ancak emekli olanlar bol oksijen ve güneş olduğu için kasabamıza geri dönmektedir.
SOSYAL YAPISI
Akharım kasabası Çiğiltepe, Dikmen ve Hisar olmak üzere 3 mahalleden oluşmaktadır. Ancak Çiğiltepe ve Hisar mahalleleri çok genişlemiş ve kalabalık olmuştur. Akharım Kasabası genç nüfusa sahiptir. Kasabadaki iki adet ilköğretim okulunda 450 öğrenci, 25 öğretmen bulunmaktadır. Kasabanın sosyal yapısı ekonomik yapısı mahalleler olarak aynıdır. Kasabada ataerkil bir aile yapısı hakimdir. Aile bağları kuvvetlidir. İstanbul tepecik ve Denizli, İzmir illerine göç fazla olmuştur.
Aile yapısında erkeğin egemenliği söz sahibidir. Son yıllardaki yurtdışındaki çalışmalar ile ataerkil aile yapısından çekirdek aile yapısına geçiş hızlanmaktadır. Kısıtlı ekonomik koşullar gençlerin ülke dışına işci olarak gitmesine neden olmaktadır.
Gençlerin evlenmesinde kurulacak evlilik için gerekli olan ev eşyasının tamamı erkek evi tarafından karşılanmaktadır. Kız tarafının fazlaca bir masrafı olmamaktadır. Düğünlerde varlıklı bir evde olması gereken tv, buzdolabı, çamaşır makinesi, dikiş makinesi, mobilya gibi tüm eşyaların imkanı olan ile olmayanın alması ekonomik sıkıntı içerisinde olanları zora sokmaktadır. Bu konuda sürekli halk şikayetini sohbetlerinde dile getirmektedir. Ancak olumlu bir adım atan olmamaktadır.
Kasaba halkı birbirinin akrabası gibidir. Düğün ve ölüm gibi toplumsal günlerde birliktelik sergilenir.
Akharım da tarım ve hayvancılığın yanında celep tabir edilen esnaf bulunmaktadır.Kasabanın Cumartesi günü öğleden evvel açık halk pazarıdır.Pazar yaklaşık 10 yıldır kurulmaktadır .Halk gerekli emtia ve ihtiyaçlarını bu pazardan karşılamaktadır.
KASABADAKİ KAMU KURUMLARI VE DİĞER TÜZEL KİŞİ KURULUŞLARI
1-İlköğretim Okulu: Kasabamızda 2 adet ilköğretim okulu bulunmaktadır.
Akharım İlköğretim Okulu ve Akharım Atatürk İlköğretim Okulu
Okullarda kalorifer bulunmaktadır. Ana sınıfı vardır.
2-Sağlık Ocağı:
Sağlık ocağının personeli ve binası yeterli olup, ambulans ihtiyacı bulunmaktadır. Bina bakımlı ve kaloriferi bulunmaktadır. Bahçesi düzenli ve bakımlıdır.
3-PTT:
Acentelik açılmış ancak, 2005 yılında kapatıldığı için bu hizmet belediyemiz tarafından yürütülmektedir.
4-CAMİLER:
Kasabamızda 3 adet cami mevcut olup bir tanesinin imamı bulunmamaktadır. Kasabamızda Kur’an Kursu mevcut olup öğreticisi bulunmamaktadır.
5-TARIM KREDİ KOOPERATİFİ
Bina, lojman, depo ve bahçe olarak yeterlidir.
6-BİRLİK VE KOOPERATİFLER
Akharım Kasabası Sınırlı Sorumlu Su Ürünleri Kooperatifi
Örenler Sulama Birliği Üyeliği
Akharım Kasabası Toprak Su Kooperatifi
Cami Minare Yaptırma ve Yaşatma Derneği.
Akharım Kasabası Avcılar ve Atıcılar Derneği
7- KÖY ODALARI
Kasabada 20’den fazla köy odası mevcut olup,hepsi bayramlarda kullanılmaktadır.Bakım ve onarımı hane halkları tarafından yapılmaktadır.Bu odalardan 15 tanesi sürekli olarak faal olarak çalışmaktadır.
ULAŞIM
Sandıklı İlçesine haftanın her günü otobüs seferleri bulunmaktadır.Cuma günü Sinanpaşa’ ya ve Pazartesi, Salı, Çarşamba ile Perşembe günleri Afyonkarahisar’a otobüs seferleri bulunmaktadır. Yolda inen yolcuların beklemesi için ana yol kavşağında bekleme kulübesi hizmet vermektedir.
NÜFUSU
Son yapılan sayıma göre kasaba nüfusu 2,337'dir. İlçemizin tek Belde Belediyesidir. Belediye kayıtlarından alınmıştır.
